Usa sa labing dakong saad sa administrasyon karon is to carry out a sound housing og urban development program. To go beyond mga laksot nga saad-saad ug ga pa hero-hero aron lang makakuha og suporta og simpatia.
What we want is a well-thought-out approach to housing for the city’s most valuable resource: its people. We want an approach that integrates well with the city’s medium and long-term vision for prosperity.
Mao ning angay natong balikan ang mga developments sa milabay nga duha ka mga hugna sa among three-year term, human mi gipili niadtong 2019.
First, pag sugod pa lang sa administration in 2019, we immediately reconstituted the Land Management Office ug gitudlo si Atty. Janeses B. Ponce isip tagdumala, aron nga ma-inventory ang mga properties sa ciudad ug madeklara nga for purpose of socialized housing.
Ikaduha, gi activiate dayon nato ang Local Housing Board, nga ubos gihapon ni Atty. Ponce, aron nga matutukan ang panginahanglan sa mga homeowners’ associations sulod sa mga existing nga socialized housing sites.
Wa’y puas ang trabaho
Sukad sa pagkaumol sa bag-o nga Local Housing Board, where I am Vice-Chairman, hangtud niadtong February 2021, ang end sa atong reportying cycle, nakahimo na ta’g 40 ka mga sessions nga mi resulta sa pagkapasar sa 106 ka mga Local Housing Board resolutions.
Ang mga kalihukan nato sa Local Housing Board milangkob sa (1) Lot Evaluation and Assessment, (2) Policy Formulation, sama sa pagpanday sa rules kon unsaon unya ang 93-1 properties, og (3) Financial Assistance.
Apil sa Lot Evaluation and Assessment ang atong gihimo nga pag susi sa katukoran og Medium Rise Building didto sa Sitio Silangan sa Barangay Tejero, ug ang P268 million nga Medium Rise Building sa Lorega, ug ang umaabot sab nga High-Rise Residential Condominium for housing beneficiaries sa Barangay Ermita.
Controversial ang medium og high-rise housing development tungod kay daghan ang wala pa maka picture-out kon unsa ang kinabuhi sulod sa usa ka apartment building. Sagad sa naandan sa uban mao ang detached dwellings mga mu sprawl sa mas dako nga area.
Apan sa mga developed countries, high-rise na ang socialized nga kapuy-an kay ang yuta dili manganak apan ang katawhan magsige’g sanay.
Daghan na’g natabangan
Apil sab niini ang atong pag issue og Deed of Sale sa 46 ka mga tawo nga nakakumpleto na sa ilang socialized housing payments ug karon mga landowners na. Mi approve sab ta sa housing benefits application sa laing 57 ka mga tawo.
Sa Policy Formulation, apil ang atong pag draft of an ordinance providing for the guidelines to determine qualified beneficiaries, their classification, and the valuation, pricing, and payments schemes for the lots conveyed to the Cebu City government covered under 93-1 nga padayong natong gitun-an.
And, as regards Financial Assistance, nakahatag kita og tag P35,000 each sa 531 ka mga familia kansang mga panimalay sa Tejero, Tinago, og Mambaling na igo sa flood control project sa DPWH, lain nga tag P10,000 sa 170 ka familia nga nawad-an sa mga panimalay pinaagi sa court-ordered demolition.
Ikatulo, we bolstered the operation of the Division for the Welfare of the Urban Poor, headed by Mr. Simeon Romarate, pinaagi sa pag bubo og igo nga financial resources aron nga ilang matuman sa tinuod ang ilang mandato nga pag serbisyo sa atong dakbayanon nga kabus.
May igong pundo
Gikan sa P28.1 million sa 2019, budget nga atong na inherit sa miaging administrasyon, atong gipasaka ngadto sa P112.453 million ang budget sa DWUP niadtong tuig 2020.
Tinuod, tungod sa COVID-19, migamay ang 2021 budget sa DWUP ngadto sa P67 million. Apan, karon pa lang daan, giandam na nato ang Supplemental Budget 1 CY 2021 aron nga mapundohan gyud sa hingpit ang ilang mga kalihukan.
Ang atong panaad mao: magpadayon ang atong paghatag og pagtagad sa issue sa housing og urban development kay nakita nato kini isip game-changer sa kalambuan.
Ang ekonomiya sa atong dakbayan padayon nga nag recover bisan pa og naigo ta’g COVID-19 tungod kay ang atong business sector padayon nga nag operate. Naka operate ang atong business sector because dunay human resources – kita nga mga ordinaryo nga tawo – nga padayon nga nanikaysikay isip kawani bisan pa man sa dako nga pandemya.
Recovery ensures progress.
Ug tungod kay giabagan nato ang atong dakbayan, pagaabagan usab kita sa atong dakbayan pinaagi sa pag ensure nga duna kitay kaulian og kapuy-an nga malinawon. Ug dili na kita mahingawa nga ugma danglit nahanaw na ang atong panimalay.
Resettlement ensures progress.
Daghan pa kaayo ta’g himounon. Kinhanglan nga tiwason nato ang mga MRB ug high-rise projects aron nga kabalhinan na sa mga qualified beneficiaries.
Kinahanglan pa nato nga i-revisit kadtong mga contracts nga wala ma realize sa mga miaging katuigan aron mahibaw-an what went wrong and how things can be improved.
Salamat kaayo sa inyong paghatag og higayon nga maka update ko ninyo sa atong mga kalihukan sa housing and urban development.
Mangayo ko sa inyong padayon nga pag-ampo nga mahatagan pa kita og igong kusog aron makapadayon sa atong mga paninguha.
Kon sauna sa patag pa mag gikan ang response team kon dunay mga emergencies sa atong mga mountain barangays, karon dili na.
Human gi-lusad sa atong CDRRMO ang barangay-based emergency response network, ang mga responders nga mutubag kon dunay mga emergencies sa kabukiran adto na unya manukad sa labing duol nga mountain barangay.
Kap Ramil Ayuman, the current CCDRRMO chief, addresses training participants and conveys our assurance of support.
This, obviously, will cut the response time very significantly.
For now, we have trained responders nga andam na nga adto mag base sa Malubog, Taptap, Tabunan, Tagbao, Pungol-Sibugay, og Buot-Taup.
Musunod na unya ang ubang mga mountain barangays kon mahuman na og train sa mga kauban ni Kap Ramil Ayuman sa disaster office ang dugang’ mga responder-candidates.
Bag-o lang natapus ang training sa mga responders sa barangays nga akong gi mention. Ang uban, including the coastal barangays and the other urban barangays sugdan na sab sugod ugma.
Training participants demo what they’ve learned from the three-day training facilitated by the CCDRRMO.
Apil sa training ang risk mapping.
We will support our responders with the needed equipment, particularly emergency response transport, and additional relevant training.
Kinahanglan nga padayon nga mugamay – hangtud nga hingpit na nga mawala – ang mga gaps nga na experience karon sa atong constituents sa kabukiran when it comes to accessing life-saving and life-sustaining services.
Usa ni sa akong mga personal advocacies.
Kay, dili ba, ingon man ko nga ang mga concerns sa atong mountain barangays padayon nato nga paga tutukan?
Bisan tuod og layu ang mountain barangays sa akong puy-anan, labing duola ra ani nila sa akong dughan.
Training participants present their output to the risk mapping module of the training.
I am confident that I can get the support of my colleagues sa City Council when we mobilize even more resources sa atong kabukiran.
Sayun i-quantify ang benefits nga mu accrue given nga padayon sab ang paglambo sa local tourism sa atong mga mountain barangays.
Samot na gyud ni kon mahuman na ang atong mga intended projects like road concreting and the improvement of drainage facilities.
Sa atong mga opisyales, leaders, supporters, ug uban nga mga higala sa mountain barangays, duna koy pasalig. Duna g’yud moy kaalyado dinhi. G?
Matud pa sa mga pagtuon nga gihimo sa Philippine Statistics Authority (PSA) niadtong 2015 ug 2018, ang mga farmers, fisherfolks, ug kadtong mga tua nanimuyo sa mga rural areas have higher poverty incidences compared to those from other “basic” sectors.
Tuod dili ma-consider ang Cebu City as a rural area but, ang labing tinuod niana, ang uban natong mga kaigsuonan ng atua nagpuyo sa ubang mga upland barangays live in very rural conditions.
Dunay uban nga, in the parlance of Republic Act 8425, “cannot afford in a sustained manner to provide their minimum basic needs of food, health, education, housing and other essential amenities of life.”
And even if they could, ang ilang gilay-on dinhi sa ciudad can sometimes make accessing these basic and essential needs difficult.
Perspective. Cebu City is larger than the sum of the urban centers that define it.
Makita nako ni every time I visit the upland barangays of the northern district. I’ve made it a guiding purpose to mobilize the city’s resources towards improving their access not only to basic services but also to mobility.
Sagad sa atong mga bukiran nga barangay naa mahimutang 1,200-1,300 feet above seawater.
Ang akong mga paninguha karon naglangkob sa pag secure og usa ka ambulansya, pag himo og tulo ka mga drainage projects, og pag semento og usa ka mahinungdanon nga dalan sa Barangay San Jose.
Sa Barangay Cambinocot, mi sponsor ko sa resolution nga nag allocate of P1.8 million gikan sa atong bahin sa Pagcor funds aron ipalit og 600 ka buok empty drums og 300 rolls nga hose isip pagpangandam sa summer.
Gi approve kinisa konseho niadtog December 21. Gidugangan pa gyud kini og lain nga P300,000 niadtong Pebrero aron duna silay magasto sa planning event as ilang mga kabatanunan.
Puhon, makahimo sab kita og road concreting with drainage system didto. Duna sab kita’y i de-clog nga drainage system. Duna sab kita’y paga paliton nga motor vehicle for use during emergencies.
Ining duha ka mga barangays lang, hinaut mapun-an kay 15 kabuok mountain barangays sa Cebu City, mubudget na kita daa’g dili mumenos P30 million.
I meet with barangay captains, barangay councilors, and our own community leaders regularly to discuss their concerns.
I try hard nga masiguro nga ang perspectives sa atong mga leaders og mga mulupyo sa upland barangays, labi na ang ilang mga kababayen-an, are considered and represented in all the laws that I draft and propose to the City Council.
I am thankful whenever women organizations, like this one from Barangay Lusaran, ang usa sa labing hilit nga barangay sa north district, are formed.
A women’s organization was recently formed in Barangay Lusaran. Ang Lusaran ang labing layo nga barangay sa atong distrito. Boundary na siya sa atong dakbayan, Balamban-Asturias, og Copostela-Danao.
I’ve also been very open to partnering with civic groups and organizations that can help bring much-needed services — medical missions, feeding programs, food aid distribution, legal clinics, ug uban pa.
In fact, dunay pagahimoon nga ka medical mission, feeding, og rice distribution sa duha ka mga mountain barangays sa North District sugod ugma (April 24, 2021) kuyog ang civic organizaation nga JCI Cebu Hara, usa ka kahugpungan sa mga halangdon kaayo nga mga batan-on nga kababayen-an sa atong dakbayan.
Ang atong tuyo: wala’y bukiran nga barangay ang mabiyaan sa batakang serbisyo nga gi dalit ning atong dakbayan. Sa atong mga opisyales, leaders, supporters, ug uban nga mga higala sa mountain barangays, duna koy pasalig. Duna moy kaalyado. G?
If all goes well, Cebu City will become the first Local Government Unit in the country nga mudawat og cryptocurrency as payment for business and real property taxes
Niadtong Merkules, April 14, mipirma si Mayor Edgar Labella sa kasabutan nga tun-an sa atong Hara nga Dakbayan, uban ang pribadong’ company nga C PASS, INC., ang feasibility niini nga plano.
Mayor Edgar Labella and Jaewon Kim with the customary handshake after the MOU signing. Photo by Cebu City PIO
Ang C PASS usa ka Filipino-Korean partnership. Sila maoy mo issue sa cryptocurrency nga ilang gitawag og ‘C PESO’ nga base sab sa blockchain technology nga Ethereum.
Duna sab silay remittance and payment system nga migamit sa technologies and processes nga gigamit sab didto sa Korea. Kini mahimong gamiton sa City Hall aron sa pagdawat sa mga virtual and contactless nga bayad gikan sa mga magbubuhis.
The adoption of secure, reliable, and convenient technologies for our constituents is one such innovation. No more long lines, no more mass gatherings, no more monies physically changing hands.
As a stable coin, people can buy C PESO and ‘load’ unto their ‘digital wallets’ for use in virtual City Hall transactions using either a web-based or an app-based remittance and payment system, as well as in physical but contact-less transactions using NFC, QR code, and similar technologies.
L-R: City Administrator Floro Casas Jr., Lito Lee of HOTCHI SLR Corp., Mayor Labella, C PASS CEO Jaewon Kim, City Councilor Renato Osmeña, and C PASS president Bruce Kim. Photo by Cebu City PIO
While online payment methods are already employed by the City, the option to use C PESO adds to the ease of doing business with the city because it removes the inconvenience of having to visit a bank or a pera padala.
I understand from C PASS, INC. Chief Executive Officer Jaewon Kim that they’ve already issued the C PESO and that it is just waiting adoption. I also understand from him that he sees wider commercial use for C PESO in the future.
Ako sab. This can be used unya as credits sa atong nagpadayon na nga Bus Rapid Transit roll out. Dako sab ni siya og madala nga kaayuhan sa mga OFWs nga magpadala’s kwarta sa ilang mga pamilya dinhi kay wala nay conversion og dili maapektuhan og inflation.
Sa atong pangingkamot nga ma revive ang economy, sayon kaayo nga makalimtan sa buot ang micro enterprises. Kana bang’ mga gagmay nga patigayon nga mao labing unang naapektuhan sa pandemya.
Apan bata pa ko nga nag escuela og Business Administration, daan na ko nga firm believer in the crucial role of micro enterprises in the communities as a social unit. Believer sab ko sa entrepreneurial spirit nato nga mga dakbayanon.
Mao nga kombinsido kaayo ko nga kinahanglan gyung’ mga revitalize nato ang atong micro enterprises pinaagi sa paghatag og mga puhunan sa mga nanira na nga mga patigayon.
And this is precisely why mi sponsor ko sa resolution nga nag gahin og P4.55 million pesos gikan sa Livelihood Assistance Program nga item sa atong General Fund.
Ang pundo bahinbahinun ug iapud-apud sa 910 ka mga micro enterprise owners ga naa nag base sa mga socialized housing sites sa Cebu City. Ang programa atong gitawag nga Micro Enterprise Development Fund.
Mukabat og tag P5,000.00 ang assistance apan mahimo lamang nga gamiton alang sa pagbuhi og balik sa ilang mga patigayon. Ang Division for the Welfare of the Urban Poor kon DWUP dunay monitoring system nga tumanon.
The monitoring system enables the DWUP to track the performance of the Micro-Enterprise Development Fund project vis-à-vis its set objectives. It will also be used in reporting and resolving issues and gaps in the implementation.
Ang mahatagan kadtong mga na lista sa atong DWUP nga mga micro enterprise owners sa:
Apas
Basak-Pardo
Basak-San Nicolas
Binaliw
Budlaan
Bulacao
Busay
Calamba
Capitol Site
Duljo-Fatima
Ermita
Hipodromo
Inayawan
Kalunasan
Kamputhaw
Kinasang-an
Labangon
Lahug
Lorega
Pahina Central
Poblacion-Pardo
Sambag 1
Pardo
Pit-os
Quiot
Tisa
Mapasalamaton kaayo ko sa akong mga kauban sa konseho nga wala mo object ani nga programa, og sa Local Housing Board og DWUP nga maoy mituon og midumala ani nga kalihukan.
One of the thrusts of the city government moving forward from COVID-19 is, of course, economic recovery.
Kon atong I visualize ang strategy, imagine the outcome of a revived business sector, including small, medium, and micro enterprises, our manufacturing sector, our service industry, our business process outsourcing, etc.
Kay, di ba kon ang business establishments mo reopen na sa hingpit and return to full operation, jobs will return, and everything else returns to normal?
But one of the many realizations I’ve gained from this pandemic is that it’s not enough to just provide people with jobs.
Mao ni nga madasigon kaayo ko nga misupport sa thrust karon sa atong Department of Manpower Development and Placement. Mi rollout sila ug livelihood trainings sa atong kabarangayan.
In fact, ako silang giubanan sa ilang training didto sa Barangay Sambag II kaganina (March 24), ug gisusi nako kon unsa ang mga marketable skills nga makuha sa mga musalmot.
Duna didto ang pagpangluto og mga mabaligya nga makaon-kaon, candle-making, og uban pa.
Human sa Sambag II, lain nga training ang gipahigayon didto sa Barangay Busay.
In fact, since Feb. 10, 2021, 22 na ka mga barangays sa dakbayan sa Sugbo – 16 ka bukirang barangay og unom ka mga barangay sa patag — ang napahigayunan og livelihood training sa DMDP, nga gipanguluhan ni Ms. Sheila May Daluz.
Ang mga available trainings naglangkob sa flower arrangement, table centerpiece decoration, massage, cookery, bread and pastries, candle-making, pagpanahi og masks, paghimo og mga plant trills, pottery, ug uban pa.
I will continue supporting this initiative, particularly on the aspect of budget and finance.
Ug sa mga interesado nga muapil, tawagi ko sa office aron makahibalo mo sa sunod nga schedule sa mga trainings.
As chairperson of the Committee on Budget, I have submitted to the City Council a partial COVID-19 expenses liquidation.
The liquidation has been picked up by the local media and is as of December 31, 2020. Documents for subsequent transactions are still being completed by the City Accountant, City Treasurer, and City Budget Officer.
Meanwhile, the receipts are now with the Commission on Audit for their own scrutiny.
Food represented the greatest expense. P1.1 billion sa P2.5 billion expenses nga atong na total, gikan sa P2.7 billion nga gi allocate sa konseho, went to distributed food aid.
This included the food packs for police and volunteers at the checkpoints and stations, and workers and patients at the isolation centers.
Understandable ni kay dako gyud ang atong panginahanglan, labi na niadtong nag ECQ na ta. Unang nawad-an sa ilang mga pangita una naa sa informal ecomy. Misunod ang mga employees of businesses that closed.
Of what remained, P431 million went to buying test kits, laboratory equipment, hospital equipment, and personal protective equipment.
Financial assistance to private medical frontliners and its equivalent in hazard pay for government employees meanwhile reached P392.6 million.
Moving forward, kinahanglan nga atong hingusgan ang atong paninguha nga mabuntog na gyud kining COVID-19 aron nga makabukas na gyud kita sa atong economiya sa hingpit.
We heal as one, we heal together. Kitang tanan uban ta sa kausaban.
